چکیده
زبان کردی و فارسی هر دو از مجموعه زبانهای هندواروپایی هستند . همچنین این دو زبان متأثر از زبان اوستایی بوده و تا دوره ی میانه در بسیاری از صورت های تلفظی نیز همانند بوده اند. قرابتهای زبانی میان این دو زبان بسیار گسترده است و زبان کردی به دلیل نزدیک بودن به ریشه های کهن و اصیل می تواند منبعی برای احیا و بازسازی صورتهای متروک در زبان فارسی باشد. و از دو طریقِ بازگرداندن واژگان و استفاده از الگوهای واژسازی می توان از زبان کردی برای غنای زبان فارسی یاری جست.
کلید واژگان: کردی، فارسی، اوستایی، زبانهای هندواروپایی،واژسازی
مقدمه
نام کردی عادتاً به زبان مردمی اطلاق می شود که در سرزمین کوهستانی واقع در مغرب فلات ایران زندگی می کنند(خانلری، 294:1365) این سرزمین امروزه شامل قسمتهای شرقی و جنوبی خاک ترکیه، شمال شرق سوریه، شمال عراق و مناطق غربی کشور ایران است که مجموعاً کردستان نامیده شده و زبان ساکنان آن با وجود انشعابات متعدد همگی کردی خوانده می شود.
زبان کردی امروز ترکیبی از زبان ساکنان اولیه کردستان شامل مادها میتانی ها مانناها و گوتی ها است. زبان سومری و اکدی نیز به دلیل همسایگی تأثیرات قاطعی بر زبان کردی نهاده اند(خوشحالی، 42:1379) در زبان کردی اگرچه نشانه هایی از زبانهای سومری، میتانی و آشوری برجامانده اما آنچه تنه ی اصلی زبان کردی را به عنوان یکی از زبانهای هندواروپایی تشکیل می دهد زبان مادی است که خود متشکل از زبانهای اقوام مختلف اتحادیه ی ماد است که در برخورد با مهاجران اریایی تبار بعدها تبدیل به زبان مادی ایرانی شد.(علی یف، 142:1388) زبان اولیه ساکنان کردستان مستقل از زبانهای گروه سامی بوده است این زبان به تدریج تحت تأثیر آشوریها در غرب و مهاجران آریایی در شمال و شرق دچار دگرگونی شده و در نهایت ماهیتی هندواروپایی به خود گرفته است.(خوشحالی، 38:1379)
این زبان اگرچه آبشخورهای متعدد و متنوع داشته اما نهایتاً شکل یک زبان منسجم و واحد به خود گرفته که کردی خوانده می شود « عموم زبانشناسان بر این نکته اتفاق نظر دارند که زبان کردی به شکلی که بتوان آن را مجموعه ای منسجم در قالب یک زبان مستقل نامید از هزاره نخست پیش از میلاد به این سو وسیله تبادل اندیشه ی مجموعه یی از انسانهای ساکن در بین النهرین بوده که ملت کرد نام دارند.» (خوشحالی، 38:1379)
امروزه مرزهای سیاسی سرزمین کردها را به چهار قسمت مجزا و تحت لوای چهار پرچم و سه زبان متفاوت درآورده و هر قسمت به ناگزیر متأثر از زبان کشور حاکم است. در کردستان تحت سلطه ی عراق و سوریه بسامد واژگان عربی بی تردید بالاتر است و در قسمتهای تحت حاکمیت ترکیه و ایران به ترتیب ترکی و فارسی چنین هستند. با این وجود زبان کردی ماهیت خود را حفظ کرده و در طول زمان در برابر هجوم واژگان بیگانه با واژه سازی و رجوع به واژگان اصیل کردی مقاومت می کند. اما درباره خویشاوندی زبان کردی با سه زبان دیگر باید گفت که بیشترین همسانی و نزدیکی را میان کردی و فارسی می توان جست و یافت. چنانکه گفته شد زبان مادی ایرانی (زبانی که از آمیختگی زبان مادهای اولیه با اقوام مهاجری که به اتحادیه ماد پیوسته بودند بوجود آمده بود) شاکله و بدنه ی کردی امروز را تشکیل می دهد و این زبان دارای ماهیت هندواروپایی است[1] که مادر تمام زبانهای ایرانی قدیم و جدید از جمله اوستایی، فارسی باستان و زبانهای ایرانی نو همچون فارسی، کردی، پشتو و آسی است (آرلاتو،1384: 122) به همین دلیل بیشترین تشابه و خویشاوندی را میان کردی و فارسی شاهدیم، کردی و فارسی هر دو زیر مجموعه ی زبانهای هندوایرانی به شمار می آیند و به واسطه ی وجود نیای مشترک شباهتهای واژگانی زیادی با یکدیگر دارند . از سوی دیگر اوستا به عنوان متن دینی ایرانیان و زبان اوستایی به عنوان زبانی که بیشترین متنهای دوره ی باستان ایران را دربرمی گیرد با فارسی و بیش از آن با کردی پیوندهای عمیق و استواری دارد. همسانی و قرابت میان کردی و فارسی تا دوره ی میانه نیز بسیار چشم گیر بوده و آنچه به عنوان فاصله و اختلاف آشکار(به ویژه در حوزه ی تلفظ) می بینیم مربوط به دوره ی جدید و تأثیر زبان عربی بر فارسی است. با این حال به دلیل وجود واژها و ریشه ها ی پیش آریایی در زبان کردی و قدمت تمدن در منطقه هرگز نمی توان زبان کردی را همچون گویشی از زبان فارسی به شمار آورد
کردی از رهگذر زبانهای اکدی و آرامی و سریانی با زبان کهن عرب نیز پیوندهای سستی برقرار کرده و در این میان زبان ترکی بیگانه ترین زبان نسبت به کردی است. از سوی دیگر در جریان مدرنیته گروه دیگری از واژگان بیگانه به همراه فناوری های روز وارد زبان کردی شده که روز به روز هم بر تعداد آن افزوده می شودو شگفت است که جریان واژه سازی در مورد این واژگان بیگانه هم کند است و هم کم اثر.
اهداف پژوهش
آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار خواهد گرفت روش های واژه سازی و واژه گزینی در کردی، بررسی پاره ای از واژه ها و ریشه های آریایی و نیز واژه های اوستایی و همچنین توجه به همسانیهای تلفظ در کردی و فارسی میانه که نشانگر اشتراکات کردی و فارسی است و توجه به پیوندهای موجود میان کردی و فارسی در جهت احیای پاره ای از واژگانی که به لحاظ اصالت ایرانی بوده، در کردی امروز به کار می روند اما فارس زبانان امروزه معادلهای بیگانه ی آنها را بکار می برند ، و نیز پیشنهاد شیوه هایی از واژه سازی برای زبان فارسی بر اساس الگوهای موجود در زبان کردی.
1) واژه های مأخوذ از زبانهای آریایی
1-1- واژه ی بورگ burg یک اصطلاح کهن نظامی است به معنای قلعه (در عربی برج از این واژه آمده است) بورگ در فارسی به شکل برز و در کردی به شکل برز (به رز) آمده است. واژه ی بورگ در انگلیسی به معنای بلندی و کوه است و نیز حصار یا قلعه . این جزئ در نام بسیاری از شهرهای اروپایی همچون پترزبورگ، هامبورگ، ادینبورگ، دویسبورگ و... به چشم می خورد.
در فارسی برز به معنای بلندی تنها در مورد انسان به کار رفته است؛ برز و بالا . اما در کردی یرز برای هرچیز بلند به کار می رود.؛ پیاوی به رز (مرد بلند بالا) ملی به رز (خانه ی بلند) کیوی به رز(کوه بلند) و...
1- 2-واژه مزگوت که در زبانهای اروپایی به شکل mosque به کار می رود در اصل پرستشگاه خدای حکمت«مزدیا» (مزدا) می باشد که به شکل پهلوی آن مزگیت به معنای پرستشگاه است. در عربی مسجد مأخوذ از همین واژه است .(خوشحالی، 45:1379) در متون فارسی هم با صورت مزگت روبرو می شویم . این واژه به همین صورت (مزگت) در کردی اردلانی به کار می رود و به صورت «مزگه وت» در مکریانی و سریانی
1-3- در کردی «باژیر» به معنای بازار برای تعریف یک مکان اباد که محل عبور افراد بسیار است به کار می رود. واژه ی باژ که در عربی تبدیل به باج شده از همین واژه است. در تعریف باژ گفته می شود که در ورودی شهرهای مختلف پیش از ورود به بازار افرادی از اهالی همان شهر ورودیه ای به نام باژ می گرفته اند.(خوشحالی،45:1379)
2) واژگان مشترک کردی و اوستایی
گروهی از زبانشناسان زبان اوستایی را گونه ای از زبانهای غرب فلات ایران می دانند. «دیاکونوف می گوید زبان اوستایی مهمترین زبان ماد باستان بوده است، زبانی بسیار قوی و البته وابسته به زبانهای هندواروپایی که نمی توان آن را زبان پارسی نامید.» (خوشحالی،18:1379) گذشته از واژگان مشترک بسیار میان کردی و اوستایی، آنچه دانشمندان را برآن می دارد تا اوستایی را زبانی مادی قلمداد کنند بحث زادگاه زرتشت آموزگار است. گروهی زادگاه او را در باختر و در کرانه ی دریاچه ی چیچست (ارومیه کنونی) می دانند (دوستخواه،12:1379) اگرچه سند روشن و قطعی برای اثبات این مدعا وجود ندارد و در مورد زادگاه زرتشت نمی توان به یقین بود اما می توان این احتمال را اساس قرار داد و درباره قرابتهای زبانی بسیار میان زبان اوستا و زبانهای غرب فلات ایران از جمله کردی سخن گفت.
قرابت زبانی را زمانی می توان مورد توجه قرار داد که نمونه های فراوانی از اسامی مشابه در دو زبان یافت شود تا مسأله اتفاقی بودن تشابه دو یا چند واژه به طور کامل متفی شود.(خوشحالی،7:1379)
در اینجا به ذکر پاره ای از این شباهتها می پردازیم (پاره ای از واژگان ذکر شده از کتاب زبانشناسسی کرد و تاریخ کردستان، پاره ای از کتاب دستور زبان اوستایی و پاره ای نیز از بیانات شفاهی دکتر کزازی نقل شده اند.)
اوستایی معنای واژه کردی معنای واژه فارسی
Gouru بزرگ،سنگین گه و ره بزرگ --
Margs چمن، سبز میرگ چمن مرغزار، مرغ
Masya ماهی ماسی ماهی ماهی
Mazant بزرگ مه زن بزرگ ----
Dainu مادر دایه، دا مادر (دایی،برادر مادر)
Draogha دروغ درو دروغ دروغ
Tura پهلوان توره خشمگین -----
Pasu دام-گوسفند په ز گوسفند ----
Prtu پل پرد پل ----
Tamah تاریکی ته م تاریکی ----
Paisa کثیف پیس کثیف ----
Jani زن،نواز ژه ن زن زن
Xvasura پدر زن خه زوره پدر زن ----
Daiman رخسار، صورت دیمن- دیمه منظره- رخسار ----
Asrav اشک ئه سرین اشک ----
Aziah شجاع و چابک ئازا چابک و تیز ----
Atha آنگاه ئه وسا آنگاه ----
Tromaiti متضاد ارمیتی تارمایی ناخوشی شبح،ناریکی -----
Vidus
اوستایی معنای واژه کردی معنای واژه فارسی
Vidus دانستن و شناختن خود دوزین پیدا کردن --
Varaza خوک وه راز،به راز خوک گراز
لیست واژگان مشترک کردی و اوستایی بسیار گسترده تر از آن است که در مجالی چنین مختصر شرح شود و این تنها نمونه ای بود برای اثبات پیوندهای عمیق میان کردی و اوستایی. با توجه به چنین جدولی می توان واژگانی را که در فارسی به کار نمی روند اما در نزد فارس زبانان به لحاظ زیبایی و آسانی تلفظ مقبول هستند جایگزین واژگان بیگانه در فارسی کرد.
3)اشتراکات زبانی میان کردی و فارسی باستان و میانه
بسیاری از واک های موجود در فارسی باستان و میانه که بعدها تحت تأثیر الفبا و دستور زبان عربی متروک شدند در کردی امروز زنده اند. از جمله تفاوت هایی که میان واژگان همریشه ی کردی و فارسی امروز وجود دارد جابجایی حروف و قلب و تبدیل هاست که در این گونه موارد غالباً صورت مورد استفاده در کردی به صورت کهن واژه نزدیک تر است.
این تغییرات در زبان فارسی را امروزه تحت عناوین زیر بررسی می کنند.
3- 1- یاء و واو مجهول: در فارسی باستان بیش از یک نوع یائ و واو وجود داشته که امروزه تنها صورت باقی مانده در فارسی را یاء و واو معلوم و دیگر گونه ها را مجهول می خوانند. یاء معلوم چون: تیر، جاوید، رهی، بید و واو معلوم چون: تموز، آهو، توت . صورت مجهول واو و یاء در فارسی از میان رفته و در کردی با علامت «ی» و «و» از شکل معلوم آنها متمایز می شوند و در واژگانی چون: شیر، دلیر، زور، شور و... وجود دارند.
«بعد از اسلام که خط پهلوی به ربی بدل شد و در حروف هجای عربی برای تلفظ واو و یاء مجهول حروف خاصی موجود نبود به مرور زمان تفاوت میان آنها از میان برخاست و همه معروف خوانده شدند.» (جهانگیر،1385: 21)
3-2- ابتدا به سکون: در زبانهای ایرانی باستان گروه های صامت، یعنی اجتماع دو صامت در آغاز کلمه وجود داشته است اما بعدها از میان برخاسته است (خانلری،351:1365) این تغییر نیز باز به دلیل نفوذ و تأثیر دستور زبان عربی اتفاق افتاده که در آن ابتدا به ساکن محال است. بنابراین کلماتی که دارای چنین ترکیبی بودند به دو صورت تغییر کردند:
3-2-1- افزودن مصوت میان دو صامت آغازی
Barardar-----brad(ar)---------bratar (برادر)
3-2-2- الحاق مصوت به آغاز کلمه
(a)bru------brug-----bru (ابرو)
در کردی کلمات با همان سیاق باستانی و با صامت اغازین به کار می روند
Bra, bro,fra, dro
3-3- تبدیل صامتها:
3-3-1- صامت j=ج در آغاز کلمات در فارسی مرحله ی باستان، میانه و جدید به ز= z تبدیل یافته، همین واژگان در کردی بدل به ژ =zh شده اند.
زن jan = zan =
زیستن jiv = ziwistan =
در کردی:
(در واژه ی ژه نیار به معنای نوازنده) ژه ن = jan = zhan
ژین/ ژیان = jiv =zhiwan
3-3-2- صامت نفسی ه=h که در آغاز کلمات مرحله ی باستانی قرار داشته در فارسی میانه باقی مانده و در جدید ساقط شده
انجمن hanjamana= hanjaman=
در کردی این شکل از کاربرد ه همچنان زنده است و در برگردان به فارسی حذف می شوند
هه و راز hawraz = اوراز به معنای فراز
هه و رامان hawraman= اورامان به معنای محل برآمدن خورشید
هه ور hawr = ابر
3-3-3- صامت و=v آغازی هرگاه پس از آن مصوت i قرار داشته در مرحله ی میانه همچنان وجود داشته و در مرحله ی جدید به گُ = go تبدیل شده (خانلری346:1365)
گشتاسپ = vishtaspa=wishtasp
گزارد = vicard = wizard
در کردی همین تبدیل در برخی موارد دیده می شود اما هم شکل نخستین امروز کاربرد دارد و هم شکل تغییر یافته:
Vitn(وتن) یا گوتن به معنای گفتن
هم وتن و هم گوتن در معنای گفتن به کار می رود که در اولی v باستانی به کار رفته و در دومی تبدیل شده ی آن به go. این go در کردی به o بسیار خفیف تلفظ می شود که بیشتر شبیه سکون است . به نظر می رسد در فارسی هم چنین بوده باشد و بعدها به دلیل پرهیز از ابتدای به سکون اینo واضح تر شده باشد.
3-3-4- دال در بسیاری از کلمات فارسی قدیم ذال بوده و مثل ذال تلفظ می شده و به مرور زمان تلفظش تبدیل شده و دال شده (جهانگیر،1385 :15)
گنبذ = گنبد در کردی گمذ
3-3-5- گروه صامت fr= ف ر در میان کلمه به رف= rf قلب شده است
برف = vafr =wafr
در کردی وه فر wafr عیناً تلفظ دوره ی میانه است
3-3-6- مصوت میانی o یا auh در فارسی دوره ی جدید به صامت خ بدل شده (خانلری، 345:1365) و در کردی به همان صورت باقی مانده.
تخم = tauhm = tom
در کردی:
توم = tom
3-3-7- مصوت آغازی هو=hu یا u در فارسی جدید به خ بدل شده (خانلری،342:1365)
خشک = ushk= hushk
درکردی:
وشک = hushk=ushk=wshk
4- واژه سازی
با توجه به آنچه گفته شد بستر تشابه و اشتراک میان کردی و فارسی آنچنان گسترده است که می توان هم در حیطه ی واژگان و هم در الگوهای واژه سازی و واژه گزینی از زبان کردی برای بازپروری زبان فارسی سود جست.
امروزه زبان فارسی در مسیر تهاجم واژه ها و ترکیبهای بیگانه قرار گرفته. بنابراین شناخت واژه ها و گویش های زبان فارسی و زبانهای هندواروپایی به ویژه زبان توانای کردی برای واژه گزینی و معادل سازی لغات و اصطلاحات بیگانه کاری عقلانی، ضروری و بلکه اجتناب ناپذیر است. (فرهنگ هژار، 10:1376)
در ساختن واژگان تازه در زبان فارسی از چند طریق می توان از زبان کردی یاری جست.
4-1- احیای واژ گان مشترک کردی و فارسی که امروزه در کردی کاربرد دارند:
چنانکه گفته شد اشتراکات واژگانی کردی و فارسی بسیار است (که به تعدادی از آنها نیز اشاره شد) در اینجا با توجه به ملاک هایی چون سادگی تلفظ، خوش آهنگی واژگان و هماهنگی آوایی با زبان امروز فارسی، بازگرداندن پنج اسم و سه فعل به زبان فارسی و نیز ساخت واژگانی بر اساس الگوی وازه سازی در کردی پیشنهاد می شود:
4-1-1-اسمها:
1- توره = خشمگین و غضبناک
2- پیس= کثیف، آلوده
3- مزگت = مسجد (مسجد اگرچه خود از مزگت ساخته شده اما دارای ماهیتی عربی است و به خاطر ساختار اشتقاقی زبان عربی و ساخت واژگان دیگر از آن ریشه ی ایرانی آن فراموش شده است.)
4- آزا= چابک و تیز و فرز
5- دیمن= منظره، چشم انداز
4-1-2- فعلها:در اینجا توجه ما معطوف بر افعال ساده ای است که در گذشته ی زبان فارسی به کار می رفته اند و امروزه صورت ترکیبی آنها با همکرد «کردن» به کار می روند
1-پالافتن: پالاییدن (palutan پهلوی) صافی کردن، چیزی را از غربال بیرون کردن (فرهنگ معین)
در کردی امروز پالافتن palaftn در معنای صاف کردن به کار می رود. و به همین صورت هم قابل صرف کردن است: پالافتم، پالافتت، پالافتی و...
این واژه می تواند به همان صورت پالاییدن یا پالودن که در فارسی دری به کار می رفته به زبان باز گردد و از استعمال فعل ترکیبی و نیمه عربی صاف کردن اجتناب شود.
2-برژاندن: از ریشه ی سانسکریت bhraji است، در فارسی از آن «برشbersh» در واژه ی «برشته» بازمانده و در کردی «برژ brj» که از آن فعل «برژاندنbrjandn» ساخته شده به جای مانده است. این فعل در زبان کردی قابل صرف کردن است: برژاندم، برژاندت، برژاندی و... اسم مفعول آن «برژاو» و مصدر آن برژاندن یا «برژان» است. در فارسی فعل آن از ترکیب اسم مفعول «برشته» + همکرد«کردن» به دست می آید که به جای آن می توان به سیاق کردی از این ستاک «برشتاندن» و یا «برشتن» را استفاده کرد.
3-دراندن: دراندن darandan ، درانیدن ، پاره کردن (فرهنگ معین) در کردی به همان صورت دراندن drandn صرف می شود: دراندم، دراندت، دراندی و... این واژه در فارسی به صورت «دریدن» به کار می رفته که امروزه تنها در معنای دریدن توسط حیوان وحشی به کار می رود و معنای اولیه خود را از دست داده. در گویش فارسی کرمانشاهی همین لفظ با همان معنای اولیه و اصیل خود (که در کردی هم به کار می رود) کاربرد دارد و به سیاق فعلهای فارسی صرف می شود: دراندم، دراندی،دراند و...
این فعل ساده می تواند به زبان بازگشته و جایگزین فعل ترکیبی پاره کردن شود.
اساساً در زبان کردی فعلهای ساده بیش از فعلهای مرکب هستند و بیشتر این افعال در فارسی معادلهای ساده نداشته و عمدتاً ترکیب هایی با جزء اول عربی هستند همچون: پارانه وه(التماس کردن)، درکاندن (اظهار کردن، اعتراف کردن)ویدان (تسلیم کردن)، گوران (عوض کردن)، تیکدان (ویران کردن) پاراستن(محافظت کردن)
مطمئناً پیش از تسلط زبان عربی در ایران تمامی این افعال صورتهای فارسی و بومی در زبان مردم ایران داشته اند که امروز فراموش شده اند و آن تعدادی هم که مانده اند فارس زبانان امروزه به کار نمی برند و صورت های ترکیبی را ترجیح می دهند که این خود مستقیماً به متروک شدن کامل این واژگان، کم مایه شدن زبان فارسی به لحاظ صورت های صرفی افعال و نهایتاً به ضعف و سترونی زبان می انجامد.
یکی دیگر از راههای بازگرداندن افعال اصیل فارسی علاوه بر احیای افعال کهن ساختن صورت های فعلی از واژگانی است که اگر چه فارسی هستند و فارس زبانان با آن مأنوسند اما به صورت اسم+ همکرد به کار می روند همچون: آرایش کردن به جای آراستن. شتاب کردن به جای شتافتن، آغشته کردن به جای آغشتن و... در این گونه موارد ساختن صورت های قابل صرف از افعال به غنای زبان فارسی کمک می کند.
4-2- ساختن واژه با الگو برداری از نحوه ی واژه سازی در زبان کردی
4-2-1- ساختن فعلهای کردی از ریشه های عربی: در زبان کردی گاه از ریشه های عربی فعل هایی به سیاق کردی ساخته و صرف می شود همچون: سه لماندن salmandn (به معنای ثابت کردن، مسلم داشتن) که از ریشه ی عربی سلم،تسلیم، مسلم ساخته شده.
و یا تیفکرین tefkrin (به معنای فکر کردن و دقت کردن به چیزی) که از ریشه ی عربی فکر،تفکر ساخته شده. در کردی فعلهایی با پیشوند تی te بسیار است همچون تیکوشین (کوشیدن)، تیرامان (اندیشیدن) ، تیگه ییشتن (متوجه شدن) و... با توجه به اینکه در فارسی معادل تیکوشین کوشیدن و معادل تیرامان اندیشیدن است می توان پیشنهاد کرد که هر فعلی را که در کردی با پیشوند تی همراه است در فارسی با پسوند «یدن» به کار برد به این ترتیب در مقابل تیفکرین می توان از فکریدن استفاده کرد. (این گونه مصدر ساختن که در فارسی مصدر جعلی نامیده می شوند همواره کاربرد داشته و در واژگانی چون رقصیدن، طلبیدن و... به چشم می خورد)
4-2-2- ساختن اسمهای مکان با پسوندهای «گاه» و «خانه» : در کردی بیشتر اسمهای مکان با پسوند خانه ساخته می شود و این شامل کلمات بیگانه هم می شود، به این ترتیب واژه ی بیگانه دارای شکل و فرم واژه ی کردی می شود. واژهایی از قبیل موزه خانه، پستخانه، پلیسخانه از این دسته اند که مشابه واژهای چیشتخانه(آشپزخانه)، خه سته خانه (بیمارستان) و فروکه خانه (فرودگاه) هستند و به همین دلیل ساختی کردی به خود گرفته اند. همین شیوه را در فارسی هم می توان به کار برد و از به کار بردن واژگانی چون کافی شاپ و کافی نت پرهیز کرد و به جای آن واژگانی چون کافه خانه و نتگاه ساخت و به کار برد.
12- آلارتو، آنتونی؛ درآمدی بر زبانشناسی تاریخی، ترجمه دکتر یحی مدرسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران 1384
13- فرهنگ معین
[1] زبانهای هندواروپایی در هشت شاخه طبقه بندی شده اند: 1-هندوایرانی 2- ارمنی 3- یونانی 4- آلبانیایی 5- ایتالی 6- سلتی 7- ژرمنی 8- اسلاوی-بالتی . شاخه ی هندوایرانی شامل زبانهای (کهن و جدید) کشورهای امروزی هندوستان ایران و برخی نواحی همجوار آنهاست. (آرلاتو،1384:121)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر